به گزارش خبرنگار ایرنا، پروفسور 'جفری هاینس' رییس مطالعات ادیان در دانشگاه متروپلیتن لندن طی سخنانی در یك نشست تخصصی درباره نقش مذهب در سیاست و روابط بین الملل، گفت: ما امروز در دوران 'پسا سكولاریسم' زندگی می كنیم. دورانی كه سكولاریسم غربی تقریبا به پایان راه خود رسیده است. امروز برخلاف گذشته دیدگاه های مذهبیون در امور سیاسی بسیار مهم شده است.

آقای هاینس كه بیش از 30 عنوان كتاب و دهها مقاله در حوزه های دین، سیاست، روابط بین الملل و مطالعات تطبیقی به رشته تحریر درآورده است، تاكید كرد: تحولات سال های اخیر به وضوح نشان می دهد كه نقش دین پر رنگتر از سابق شده و شاهد هستیم كه چگونه دین وارد حوزه های عمومی و جوامع چندملیتی و چندفرهنگی شده است.

وی افزود: برای مثال اگر به رقابت های انتخاباتی پیش رو در فرانسه نگاهی بیندازیم متوجه می شویم كه شخصی مثل نیكلا ساركوزی نیز تلاش می كند تا نظر رای دهندگان مذهبی را به سمت خود جلب كند. یا مثلا در كشور آمریكا سیاستمداران همواره ژست مذهبی بودن به خود می گیرند.

این نویسنده و استاد دانشگاه اظهار داشت: تاریخچه سكولاریسم به اواسط قرن 19 میلادی در اروپای غربی باز می گردد، زمانی كه احساس می شد برای وارد شدن به دوره مدرنیسم نیاز است دین از دولت جدا باشد. نكته جالب اینجاست كه برخلاف تصور خیلی ها سكولاریسم چیزی نبود كه خود به خود ایجاد شده باشد، بلكه به نوعی توسط حكومت ها تحمیل شد.

وی تصریح كرد: امروزه به لطف پیشرفت ارتباطات و با گسترش شبكه های اجتماعی و فراگیر شدن امكاناتی نظیر اینترنت، موبایل و ... كنترل حكومت ها بر روی گسترش عقاید مذهبی و ایدئولوژی های مبتنی بر دین بسیار كم شده است. به همین علت دیدگاه های مذهبیون و پیام آنها به راحتی در عرصه بین المللی مطرح می شود.

'اگر حكومت ها یك راه را مسدود كنند، پیام ها از طرق دیگری منتشر می شود. در جوامع غربی بسیار واضح است كه به علت افزایش نقش اعتقادات مذهبی در زندگی روزمره افراد، گرایش به سمت دین و خدا بیشتر از قبل شده است.'

وی اضافه كرد: البته مقوله دین، مقوله پیچیده ای است و تعریف واحدی از آن وجود ندارد. به عنوان مثال اكنون این سوال مطرح است كه آیا طالبان مسلمانان واقعی و معتقد هستند یا خیر؟ توجه كنید كه آنها هم می توانند از ابزارهای مدرن برای پیشبرد اهداف خود استفاده كنند.

رییس مركز مطالعات ادیان در دانشگاه متروپلیتن لندن معتقد است كه در مقوله دین و سیاست دو قدرت حضور دارند؛ 'قدرت سخت' و 'قدرت نرم'. قدرت سخت به نوعی همان قدرت نظامی و فیزیكی است و قدرت نرم قدرت فرهنگی و گفتمانی است.

وی گفت: برای نمونه شما اگر دو دولت آمریكا و واتیكان را در مقابل هم قرار دهید متوجه كاركرد بارز قدرت نرم و سخت می شوید. آمریكا با برخورداری از توان نظامی و سخت افزاری قوی، بیشتر قدرت سخت را در تعاملات سیاسی به كار می برد و در آن سو واتیكان به عنوان یك نهاد مذهبی و فاقد ارتش، قدرت نرم خود را برای رسیدن اهدافش به كار می گیرد.

وی افزود: امروز حكومت ها به اهمیت قدرت نرم واقف شده اند. آنها می دانند تاثیر گذاری این قدرت به مراتب بیشتر و پایدار تر است. برای مثال دو كشور ایران و عربستان با توجه به جایگاه مذهبی شان سعی می كنند در رقابت های منطقه ای از جمله در عراق نه تنها قدرت نرم خود را افزایش دهند بلكه گهگاه این قدرت را به رخ هم بكشند.

'از طرف دیگر دولت آمریكا با استفاده از قدرت سخت خود وارد عراق شده است و به همین دلیل وجهه خود را نه تنها در آن كشور بلكه در صحنه بین الملل خدشه دار كرده است.'

پروفسور هاینس در بخش دیگری از اظهارات خود درباره خاورمیانه گفت: اسراییل با استفاده از ابزار سخت و قدرت نظامی در برابر فلسطین روز به روز منفور تر می شود، به همین علت همواره برای توجیه عملكردش طوری وانمود می كند كه فلسطینی ها تروریست هستند.

این محقق انگلیسی افزود: بعد از جنگ جهانی دوم این پاپ ژان پل دوم بود كه توانست لهستان را با قدرت نرم دین از حوزه نفوذ شوروی كمونیست كه اعتقادی به خدا نداشت به سمت خود بكشد. وقتی مردم می دیدند كه ایده مدرن كمونیسم نتوانسته به نیازهای آنها پاسخ دهد مقوله دین برای آنها جذابیت بیشتری پیدا می كرد.

وی در مورد ارتباط میان دین و روابط بین الملل نیز اظهار داشت: بعد از اتفاقات 11 سپتامبر 2001 ادبیات سیاست دینی متحول شد. به نوعی دین محور اصلی روابط بین الملل شد. شما تقریبا كتابی را در علوم سیاسی در آمریكا بعد از واقعه 11 سپتامبر پیدا نمی كنید كه به نوعی به این حادثه نپرداخته باشد و نقش دین را در آن بررسی نكرده باشد.

وی افزود: در زمان ریاست جمهوری 'جورج بوش' مذهبیون راست مسیحی دخالت زیادی در امور كشور داشتند. آنها حتی تلاش می كردند تجاوز به عراق را با آموزه های مذهبی توجیه كنند و مدعی بودند كه با سرنگون كردن دیكتاتوری مثل صدام حسین می توان ارزش های آمریكایی را كه به گفته آنها نشات گرفته از تفكرات مسیحی است، در عراق پیاده كرد.

'بعد از روی كار آمدن اوباما، سیاست آمریكا در قبال عراق اندكی تغییر كرد و مقامات آن كشور متوجه شدند كه برای از بین بردن خطر افراط گرایی باید پلی به سوی مذهبیون میانه رو بزنند. در حقیقت اوباما برخلاف دستگاه جورج بوش سعی می كند از قدرت نرم استفاده كند.'

پروفسور هاینس در پایان سخنرانی خود كه شب گذشته و با حضور جمعی از محققان و دانشجویان در محل دانشگاه 'وست مینستر' لندن انجام شد، گفت: امروز واتیكان، اخوان المسلمین و حتی القاعده همگی تلاش دارند تا با استفاده از قدرت نرم اهداف خود را به پیش ببرند. قاعده كلی این است كه گرو ههای مذهبی فقط زمانی می توانند قدرت بگیرند كه از قدرت نرم استفاده كنند.

اروپام**345